VIÊM CÂN CƠ HOẠI TỬ
(Necrotizing fasciitis)
- ĐẠI CƯƠNG
Viêm cân cơ hoại tử là tình trạng nhiễm trùng ở các lớp sâu của da, tổ chức dưới da và lan tỏa xuống lớp cân cơ. Đây là bệnh hiếm gặp được mô tả lần đầu tiên năm 1952.
Viêm cân cơ hoại tử có thể tiến triển rất nhanh, có nguy cơ tiến triển nặng, có thể gây tử vong, nhất là ở những người mắc bệnh tiểu đường hoặc ung thư. Do vậy cần phải can thiệp ngoại khoa cắt lọc bỏ tổ chức cân cơ hoại tử, kết hợp với kháng sinh đường tĩnh mạch.
- CĂN SINH BỆNH HỌC
Nguyên nhân chủ yếu gây viêm cân cơ hoại tử là những vi khuẩn bình thường kí sinh trên da. Rất nhiều loại vi khuẩn khác nhau có thể gây viêm cân cơ hoại tử như liên cầu nhóm A Streptococcus pyogenes, Staphylococcus aureus, Clostridium perfringens, Bacteroides fragilis, Vibrio vulnificus, Aeromonas hydrophila. Hai loại vi khuẩn thường gây bệnh chủ yếu là liên cầu nhóm A và một số chủng tụ cầu. Tổn thương có thể do một loại vi khuẩn gây nên nhưng có thể do nhiều loại vi khuẩn trên phối hợp gây bệnh. Trong những năm gần đây, xuất hiện chủng tụ cầu kháng methicilin (MRSA). Do vậy, bệnh trở nên khó điều trị. Nguồn gốc của tụ cầu kháng methicillin có thể do ăn thịt bị nhiễm không nấu chín, làm việc xử lí nước bẩn, tiêu thụ các sản phẩm thô từ nông trại.
Trên 70% các trường hợp bệnh nhân bị bệnh có kèm theo một số bệnh suy giảm miễn dịch, tiểu đường, nghiện rượu, nghiện thuốc lá hoặc mắc các bệnh ác tính, các bệnh hệ thống mạn tính. Đôi khi xảy ra trên người hoàn toàn khỏe mạnh.
- TRIỆU CHỨNG
Nhiễm khuẩn thường bắt đầu ở vị trí sang chấn, có thể ở vết mổ sau phẫu thuật, đôi khi sang chấn nhỏ khiến bệnh nhân không rõ. Lúc đầu, bệnh nhân chỉ cảm thấy căn da sau đó có biểu hiện đau, sốt, viêm, nhịp tim nhanh. Với sự tiến triển nhanh, chỉ trong vài giờ, tổ chức trở nên sưng, da thay đổi màu sắc, xuất hiện bọng nước, vỡ và chảy dịch. Dấu hiệu tràn khí dưới da có thể xuất hiện. Bệnh nhân có thể có nôn, tiêu chảy.
Ở giai đoạn sớm, các biểu hiện viêm có thể không rõ, do tình trạng viêm xảy ra ở sâu dưới da. Trường hợp tổn thương không sâu, các dấu hiệu viêm như sưng, nóng, đỏ, đau, xuất hiện rất nhanh, da trở nên tím, bọng nước xuất hiện. Sau đó là tình trạng hoại tử tổ chức dưới da.
Ngoài ra, bệnh nhân có sốt cao, thể trạng mệt mỏi. Tỉ lệ tử vong cao có thể lên đến 75% nếu không được điều trị.
- MÔ BỆNH HỌC
Sự hoại tử da, tổ chức dưới da và cân cơ chủ yếu do độc tố được giải phóng ra từ vi khuẩn gây bệnh bao gồm Streptococcal pyogenic exotoxins.
(Tài liệu được biên soạn bởi PGS. TS. Nguyễn Hữu Sáu của Bộ môn Da liễu, trường Đại học Y Hà Nội)